Πάικο

Το όρος Πάικο βρίσκεται στην Κεντρική Μακεδονία στα σύνορα των νομών Πέλλας και Κιλκίς με κορυφή την Γκόλα-Τσούκα σε υψόμετρο 1.650 μέτρα. Συνδέεται στα δυτικα με τον Βόρα ενώ στα ανατολικά του έχει την κοιλάδα του Αξιού. Το Πάικο έχει πλούσια βλάστηση και αρκετές πηγές.
Το Πάικο από Βορρά προς Νότο αποτελείται από τις κορυφές Σκρα (1.097μ), Τσούμα (1.219 μ.), Βερτόπια (1.490 μ.), Πύργος (1.494 μ.), Κάντασι ή Καντάστι (1.607 μ.) και Γκόλα Τσούκα (1.650 μ.).
Ανάμεσα στις κορυφές Πύργος, Βερτόπια και Κάντασι περικλείεται μια οροπεδική έκταση με επίκεντρο τον οικισμό Μεγάλα Λιβάδεια.
Αποτελεί δε και το μεγαλύτερο δάσος Καστανιάς της Ελλάδας. Στο βουνό υπάρχουν περί τα 4.500 στρέμματα καστανιών, εκ των οποίων τα 2.500 είναι καλλιεργήσιμα. Γύρω στις 300 οικογένειες έχουν ως δεύτερη ασχολία το κάστανο και υπολογίζεται ότι η ετήσια παραγωγή φτάνει στους 500-600 τόνους, ανάλογα με τη χρονιά. Λόγω του κλίματος που επικρατεί στην περιοχή το κάστανο που παράγεται είναι ιδιαίτερα γλυκό και γευστικό.
Τα χωριά του Πάικου είναι τα: Γρίβα, Καστανερή, Κάρπη, Πεντάλοφος, Ομαλός, Σκρά, Κούπα, Φανός, Πηγή, Χαμηλό και Αρχάγγελος. Όλα τα χωριά έχουν πολύ βλάστηση και κοινά χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας.

Χωριά του Πάικου στο Νομό Κιλκίς

• Η Γρίβα, το "κουτσό χωριό", χτισμένο από το 817 μ.Χ., με ωραία θέα, καλό κλίμα και άφθονα νερά, με την ιστορική εκκλησία του Αγίου Αθανασίου (1801), με σπίτια χτισμένα σε πλαγιά προς την πεδιάδα του Αξιού.
• Ο Πεντάλοφος Κιλκίς, το μικρό χωριό με το μοναστήρι του Όσιου Νικόδημου.
• To Ομαλό μικρό χωριό με πλούσια βλάστηση.
• Το Σκρά, καταγεγραμμένο στην ιστορία από το 1452 και ονομαστό από τη Μάχη του Σκρα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
• Η Καστανερή χτισμένη σε πλαγιά με το παρεκκλήσι του προφήτη Ηλία.
• Η Κάρπη, ψηλά στο Πάικο.
• Τα Λιβάδια, η μοναδική κοινότητα του νομού, με κατοίκους από τη Μοσχόπολη, βρίσκεται σε οροπέδιο του Πάικου, φημίζεται για τις νόστιμες πατάτες της και για το αντάμωμα των βλάχων.
• Η Κούπα, με την εκκλησία ως μνημείο πολιτιστικής αξίας, με τα πυκνά δρυοδάση και φυσικά σπήλαια , με το ξινό ιαματικό νερό και απομεινάρια της ιστορίας του ΕΛΑΣ.
• Ο Φανός, με όνομα παρμένο από τη θέση του στη κορφή ενός βράχου, με ονομαστό ρακί του "Μαγιαντάρ" από τα χρόνια της τουρκοκρατίας.
• Το Χαμηλό, με το λόφο του Ραβινέ γνωστό από μάχη το 1917.
• Η Κρώμνη αποτελεί έναν από τους αναγνωρισμένους παραδοσιακούς οικισμούς του Ν.Πέλλας, στην ανατολική πλευρά μιας χαράδρας του Πάϊκου. Το χωριό αν και χαρακτηρισμένο ως παραδοσιακός οικισμός είναι ακατοίκητο, χωρίς δρόμο και χωρίς ρεύμα.

via